Koolhydraten dienen als een primaire brandstof in het lichaam en worden snel omgezet in energie. Hier is een overzicht van hoe dit proces werkt:
1. Vertering van koolhydraten:
Koolhydraten worden voornamelijk geconsumeerd in de vorm van zetmeel (uit voedsel zoals brood, rijst, pasta) en suikers (zoals glucose, fructose). Tijdens de vertering breken enzymen in de mond, maag en darmen de complexe koolhydraten af tot glucose, de meest eenvoudige vorm van suiker die door het lichaam kan worden gebruikt.
2. Opname in het bloed:
De glucose die tijdens de vertering vrijkomt, wordt door de dunne darm opgenomen in de bloedbaan. Hierdoor stijgt de bloedsuikerspiegel.
3. Insuline-afgifte:
De stijging van de bloedsuikerspiegel stimuleert de alvleesklier om het hormoon insuline af te geven. Insuline helpt glucose in de cellen te krijgen, vooral in de spier- en levercellen, waar het als energiebron gebruikt kan worden of als glycogeen wordt opgeslagen.
4. Opslag als glycogeen:
Als er meer glucose beschikbaar is dan het lichaam direct nodig heeft, wordt het opgeslagen in de vorm van glycogeen in de lever en spieren. Glycogeen fungeert als een snelle energievoorraad die later kan worden aangesproken, bijvoorbeeld tijdens fysieke activiteit.
5. Gebruik van glucose voor energie (glycolyse):
Wanneer het lichaam energie nodig heeft, bijvoorbeeld tijdens inspanning, wordt glucose afgebroken in de cellen via een proces dat glycolyse heet. Hierbij wordt glucose omgezet in pyruvaat, waarbij ATP (adenosinetrifosfaat) wordt geproduceerd. ATP is de belangrijkste vorm van energie die de cellen gebruiken voor allerlei processen, zoals spiercontractie.
- Anaëroob (zonder zuurstof): In omstandigheden waarin weinig zuurstof beschikbaar is, zoals bij intense inspanning, wordt pyruvaat omgezet in lactaat (melkzuur). Dit levert snel ATP, maar slechts een beperkte hoeveelheid.
- Aeroob (met zuurstof): Wanneer er voldoende zuurstof is, wordt pyruvaat in de mitochondriën verder afgebroken via de **citroenzuurcyclus** en de elektronentransportketen, wat een veel grotere hoeveelheid ATP oplevert.
6. Citroenzuurcyclus en elektronentransportketen:
In de mitochondriën wordt pyruvaat afgebroken tot acetyl-CoA, dat de citroenzuurcyclus ingaat. Tijdens deze cyclus worden energiedragende moleculen zoals NADH en FADH2 geproduceerd, die de elektronentransportketen ingaan om grote hoeveelheden ATP te genereren.
7. Glucogenese (omzetting van glycogeen in glucose):
Wanneer de bloedsuikerspiegel laag is (bijvoorbeeld tussen maaltijden of tijdens langdurige inspanning), wordt het opgeslagen glycogeen in de lever omgezet in glucose via een proces genaamd glucogenese. Deze glucose komt vervolgens weer in de bloedbaan om energie te leveren.
8. Omzetting naar vet (lipogenese):
Als er na verzadiging nog steeds een teveel aan glucose is en de glycogeen voorraden zijn vol, kan het lichaam de overtollige glucose omzetten in vet via een proces genaamd lipogenese. Dit vet wordt opgeslagen in vetcellen en kan later worden gebruikt wanneer er een tekort aan energie is.
Koolhydraten leveren snelle energie door afgebroken te worden tot suikers, die direct door cellen kan worden gebruikt of kan worden opgeslagen als glycogeen voor later gebruik. Via de processen van glycolyse, de citroenzuurcyclus en de elektronentransportketen wordt glucose efficiënt omgezet in ATP, de energie-eenheid die het lichaam gebruikt voor dagelijkse activiteiten en lichaamsfuncties.
Koolhydraten worden vaak in negatief daglicht gezet en gaan er doorgaans als eerste uit als er een dieet wordt gestart. Nu is er met koolhydraten en hun werking helemaal niets mis. Het is een perfecte brandstofbron voor onze stofwisseling. Het grootste probleem zit in ons gedrag, we bewegen veel te weinig waardoor we al dat brandstof helemaal niet nodig hebben. Daardoor komen we niet toe aan het gebruiken van de opgeslagen suikers (glycogeen) en ook amper aan de opgeslagen vetten.
Als je graag gewicht wilt kwijtraken (lees vetpercentage verlagen), is stap één, meer gaan bewegen. Alles is goed, als je het maar doet. Verdubbel je aantal dagelijkse stappen, pak regelmatig je fiets, begin met krachttraining of hardlopen. Dagelijks bewegen en alle suikers in je lijf een doel geven is een geweldig begin. Niet alleen wordt je fitter en sterker, maar je hoeft vervolgens geen drastische stappen te nemen in je voedingsplan. Je lichaam heeft overigens wat extra brandstof nodig!